Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem

SZPITAL NR 3 W DZIELNICY GAJ

Działalność szpitala rozpoczęła się nietypowo, po opuszczeniu budynków byłego szpitala powiatowego przez wojska radzieckie w 1948 roku. Po niewielkich adaptacjach zlokalizowano tu na przełomie lat 1948/1949 120 łóżek położniczo-ginekologicznych, które przeniesiono ze Szpitala Spółki Brackiej (Nr 2) i ze zlikwidowanego oddziału ginekologiczno-położniczego dr. Czyżewicza przy ul. Matejki 5. Wtedy już szpital ten usamodzielniono i nazwano Szpitalem Nr 1, a dyrektorem został dr Mieczysław Durek.

Dramatyczna sytuacja dzieci chorujących zakaźnie, hospitalizowanych w Szpitalu Nr 2, i niepokojąco narastająca umieralność z powodu błonicy, powikłań odrowych i kokluszowych oraz płoniczych i otwierająca się akurat możliwość przeniesienia łóżek położniczych do Szpitala na Nowe Miasto - pozwaliła w roku 1950 umieścić te dzieci w czerwonym budynku na Gaju, który jest nadal administrowany przez Szpital Nr 2.

Jakkolwiek w Miejskim Ośrodku Zdrowia w Wałbrzychu pracowało już kilku lekarzy dziecięcych (dr Henryk Silnicki, dr Natalia Dubowska i dr Eugenia Mielnicka) - w szpitalu na Gaju, przy "obłożeniu" sięgającym 130 dzieci pracowała samotnie jedna lekarka, dr Janina Łazicka oraz 5 pielęgniarek i 18 salowych. W takich warunkach oraz przy narastających epidemicznie zachorowaniach nie można było oczekiwać spektakularnych wyników. Interwencje rodziców chorych dzieci, poparte przez tzw. miejscowe czynniki i aparat polityczny, doprowadziły do rozpętania dzikiej nagonki i sformułowania ciężkich oskarżeń wobec dr Łazickiej. Skargi przekazano aż do Ministerstwa Zdrowia, na skutek czego powołana przezeń specjalna komisja i przybyły osobiście do Wałbrzycha ówczesny Minister Zdrowia, dr Józef Sztachelski, oczyszcza z zarzutów o zaniedbanie opieki dr Łazicką i wyraża jej wręcz uznanie za ofiarność. Cała ta afera załamuje ją jednak i w końcu roku 1951 dr Łazicka opuszcza Wałbrzych. Przenosi się do Szczecina, później osiada w Katowicach i zatrudnia się w Klinice Akademii Medycznej w Zabrzu.

Po gorączkowych konsultacjach w miejscowym Wydziale Zdrowia i nowo powstałym Wojewódzkim Ośrodku Matki i Dziecka, którego kierownikiem została dr Helena Barlicka - prowadzenia szpitala na Gaju podejmuje się pionier wałbrzyskiej służby zdrowia, dr Kazimierz Jagiełło. Werbuje on do pracy w Szpitalu (na zasadzie dzielenia etatów) dr Natalię Dubowską i dr Henryka Silnickiego. Szpital ten w roku 1952 zostaje usamodzielniony i nazwany Szpitalem Nr 3. Jednocześnie w budynku dokonuje się radykalnych zmian remontowych, przystosowując duże sale i II piętro (przez "zboksowanie") do wymagań hospitalizacji chorób zakaźnych. Szpital zostaje podzielony na trzy oddziały: I - błoniczy, II - płoniczy, III - pozostałych infekcji; ich ordynatorami zostają: dr Natalia Dubowska, dr Henryk Silnicki i dr Kazimierz Jagiełło. Razem było tam 125 łóżeczek "etatowych". Utalentowany i pełen inicjatywy dr Kazimierz Jagiełło werbuje do szpitala młodych absolwentów Akademii Medycznej: dr Irenę Jaskier, dr Wandę Kubikową, dr Halinę Sowę i dr Bogdana Jankowiaka, a dr Gleichgewichtowa oddelegowuje dr Ludwika Różyckiego i (na dyżury) dr Krystynę Wojas. W następnym roku dołącza dr Aleksander Jedwabny, potem dr Jerzy Adamus. Stopniowo też, dzięki szczepieniom ochronnym, zostaje opanowana epidemia błonicy. Jednakże w latach 1956-1958 mamy do czynienia z kolejną: chorobą Heinego-Medina, której przypadki poprzez szpital na Gaju są przekazywane do Szpitala Dziecięcego im. J. Korczaka we Wrocławiu. Sytuację ostatecznie ratują znowu szczepienia ochronne.

Na stanowisku dyrektorskim zachodzą niestety częste zmiany. W wyniku zadrażnień na tle mieszkaniowym wyjeżdża dyrektor Kazimierz Jagiełło i pod koniec roku 1954 dyrektorem zostaje dr Natalia Dubowska - jednak po trzech latach rezygnuje ona z tego stanowiska i obejmuje ordynaturę oddziału noworodków w Szpitalu Nr 1 (po dr. Ferberze, który wyemigrował do Izraela). W roku 1957 powołano więc na dyrektora i ordynatora dr Eugenię Mielnicką, doświadczonego lekarza z oddziału pediatrycznego dr Gleichgewichtowej. Z kolei po jej wyjeździe (ze względów zdrowotnych, do Ustronia, wiosną 1961 r. ) dyrekturę obejmuje dr Jadwiga Wiłkomirska-Kajetanowicz. W tym czasie powstaje koncepcja przejęcia w użytkowanie opuszczonego wcześniej budynku szpitalnego w celu stworzenia jednego dużego szpitala dziecięcego. Remont prowadzony przez Wydział Zdrowia za kadencji dr. Piltza i dr. Wolańczyka zostaje ukończony jesienią 1964 roku i przeniesiono tu oddział dziecięcy dr Stefanii Tarnawskiej ze Szpitala Nr 2. W ten sposób Szpital Nr 3 pozyskuje 100 łóżeczek i liczy ich razem 225. "Operacja" połączenia oddziałów w jeden system organizacyjny wraz z wykonaniem szeregu prac technicznych i wyposażeniowych była wtedy pięknym przykładem ogromnego zaangażowania całej załogi Szpitala, z jej dyrektorem, Jadwigą Kajetanowicz na czele.

Nowy układ organizacyjny ustalono następująco: trzy oddziały zakaźne pod kierunkiem dr. Adama Bobeckiego, jeden oddział niemowlęcy pod kierunkiem dr Kajetanowicz i jeden oddział dzieci starszych pod kierunkiem dr Tarnawskiej. W roku 1971 dr Kajetanowicz opuszcza szpital i na jej miejsce przychodzi z Rzeszowa dr n. med. Witold Pigoń, który obejmuje oddział III, natomiast dr Anna Romaszkan zostaje ordynatorem oddziału niemowlęcego. W tym czasie, w związku z sugestią dyrektora Instytutu Matki i Dziecka, prof. Krystyny Bożkowej, prof. Tadeusza Nowakowskiego i konsultanta wojewódzkiego doc. Jana Pellara, podjęto w szpitalu inicjatywę utworzenia Ośrodka Intensywnej Opieki Medycznej; z pewnymi oporami dojrzewa też idea wydzielenia z Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego odrębnego, samodzielnego, specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem. W tym czasie rezygnuje z dyrektury i opuszcza Wałbrzych dr Pigoń, a jego miejsce zajmuje na krótko dr Adam Bobecki.

Ostatecznie, za akceptacją prof. Tadeusza Nowakowskiego, dochodzi 1 października 1979 roku do powołania wspomnianego już, Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej, którego dyrektorem zostaje asystent wrocławskiej Kliniki Nefrologicznej, dr n. med. Janusz Szymborski, który z ogromnym zapałem tworzy kolejne, nowe zręby organizacyjne: w pierwszym etapie zmienia się struktura oddziałów: I - chorób układu nerwowego i biegunek dr Ewy Rodziewicz, II - pulmonologiczno-alergologiczny dr. Jerzego Adamusa, III - zakaźny dr. Adama Bobeckiego, IV - dzieci starszych dr n. med. Ireny Chrzanowskiej (po odejściu dr Tarnawskiej), V - niemowlęcy o profilu głównie nefrologicznym, dr. Janusza Szymborskiego.

Wkrótce zostaje uruchomiony Oddział Intensywnej Opieki Medycznej i pracownia ultrasonograficzna. Później oddziały szpitalne zmieniają swój charakter i ordynatorów. Na podkreślenie zasługuje wydzielenie oddziału patologii noworodków - dr n. med. Małgorzaty Komar i utworzenie w roku 1990 drugiego zespołu intensywnej opieki nad noworodkiem. W roku 1981 powstaje Zespół Poradni Specjalistycznych (poradnia pulmonologiczno-alergologiczna, gastroenterologiczna, neurologiczna, kardiologiczna, reumatologiczna, po chorobach zakaźnych). Dla tych poradni pozyskano też budynek byłego Domu Kultury, gdzie zlokalizowano także gabinet dyrektora Zespołu Opieki Zdrowotnej oraz salę dydaktyczną. W roku 1990 oddano do użytku wybudowany dużym kosztem i wysiłkiem pawilon diagnostyczny z zapleczem usługowo-technicznym. W tym czasie dyrektor Zespołu, który posłował do Sejmu przez ostatnie dwie kadencje, habilitował się - nie zaniedbując przy tym szkolenia (na bazie szpitala) sporej liczby specjalistów I i II stopnia, nie tylko z Wałbrzycha, ale i z województwa. Trzy osoby - dr Maria Stępniewska, dr Krystyna Madeła i dr Małgorzata Komar doktoryzowały się, co świadczy o wysokim klinicznym poziomie świadczeń leczniczych. Niestety 1 września 1991 roku doc. Janusz Szymborski opuścił Wałbrzych po wygraniu konkursu na kierownika kliniki pediatrycznej w Szczecinie. Jego miejsce zajęła energiczna dr Maria Szaparewicz-Stępniewska.

Pod jej kierownictwem funkcjonują następujące oddziały :

I. Oddział Neurologii Dziecięcej (zorganizowany w 1983 r.): ordynator dr Elżbieta Badora.

II. Oddział Pulmonologiczno-Alergologiczny (zorganizowany w 1979 r.): ordynator dr n. med. Maria Stępniewska (od 1983, po dr. Jerzym Adamusie).

III. Oddział Chorób Zakaźnych: ordynator dr Maria Kusyk (od 1982, po dr Annie Romaszkan, która objęła oddział po dr. Bobeckim).

IV. Oddział Dzieci Starszych: ordynator dr Izabela Chrisidu (od 1988; po dr n. med. Irenie Chrzanowskiej, która w roku 1980 objęła oddział po dr Stefanii Tarnawskiej prowadzącej go od roku 1964).

V. Oddział Patologii Noworodka : zorganizowany w roku 1988 na bazie oddziału niemowlęcego , którym kierowała najpierw dr Jadwiga Brągoszewska, a potem dr. dr n. med. Witold Pigoń, dr Janusz Szymborski, a od roku 1989 dr n. med. Małgorzata Komar. Obecnie (od 1992 r.) ordynatorem jest dr Zdzisława Maleńczak.

VI. Oddział Intensywnej Opieki Medycznej: zorganizowany w roku 1983, którym kierował dr Janusz Szymborski, potem dr Krystyna Owsińska i dr Jadwiga Bojarska. Obowiązki ordynatora (p.o.) pełniła dr n. med. Krystyna Madeła, której podlegały dwa zespoły - reanimacyjny dzieci starszych oraz intensywnej opieki medycznej nad noworodkiem i niemowlęciem.

VII. Wojewódzka Przychodnia Specjalistyczna: od roku 1991 kierownikiem był dr Stanisław Kucharski (po dr Jadwidze Bojarskiej).

Naczelną pielęgniarką od 1991 roku do 2003 roku była Antonina Czajkowska, która objęła stanowisko po wielce zasłużonej pielęgniarce Krystynie Cyrys.

Omawiając działalność Szpitala Dziecięcego należy wspomnieć o ogromnej roli ośrodków matki i dziecka w zakresie radykalnego zmniejszenia umieralności niemowląt (z 140°/oo do 13,5°/oo), organizowaniu poradnictwa dziecięcego, szczepień ochronnych i zwalczaniu epidemii chorób zakaźnych, w efektywnej poprawie opieki okołoporodowej, tak szpitalnej, jak i patronackiej. Już w pierwszych latach pięćdziesiątych inspirowany przez Wojewódzki Ośrodek Matki i Dziecka we Wrocławiu (dyrektorem była niezmordowana dr Helena Tarnowicz-Barlicka), przy współudziale klinik pediatrycznych i położniczo-ginekologicznych oraz profesorów: Tadeusza Nowakowskiego, Kazimierza Jabłońskiego i Tadeusza Nowosada - miejscowy referat Ochrony Macierzyństwa i Zdrowia Dziecka, działający przy wałbrzyskim Wydziale Zdrowia (kierownicy - dr Ludwik Różycki, dr Aleksander Jedwabny, dr Jerzy Adamus i dr Adam Bobecki) korzystający z pomocy fachowej ordynatorów, ukształtował doskonałą formę utrwaloną po dzień dzisiejszy: wydzielonego w każdej przychodni poradnictwa dziecięcego i kobiecego. Referat ten zorganizował również i zapewnił opiekę lekarską i pielęgniarską nad żłobkami (w Wałbrzychu było ich 14, w tym 3 tygodniowe, a w powiecie 6) oraz lekarsko-higieniczną nad licznymi przedszkolami i szkołami, a także dwoma Domami Dziecka i Pogotowiem Opiekuńczym. Z chwilą utworzenia Specjalistycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem przejął on te zadania (również w skali wojewódzkiej) w roku 1979, a na zasadzie porozumienia z Wojewódzkim Szpitalem Zespolonym zapewnił poza tym obsadę lekarską wałbrzyskich poradni dziecięcych. Natomiast Szpital Nr 1 (na zasadzie dzielenia etatów) zapewnił i troszczył się o prawidłowe obsadzenie rejonowych i przyzakładowych poradni "K".

Trudno wymienić tu wszystkich zasłużonych, ale wspomnieć należałoby przynajmniej pionierów pediatrii, ginekologii i lekarzy higieny szkolnej.

Pediatrzy: Janina Łazicka, Salomea Pałkowa, Emilia Mielnicka, Adam Bobecki, Irena Jaskier-Bąkowska, Bogdan Jankowiak.

Higiena szkolna: Marian Winnicki, Maria Kwolek, Teresa Kałużyńska, Jadwiga Garncarek.

Poradnie "K": Zygmunt Sawicki, Teresa Baranowska, Tadeusz Wolańczyk, Zdzisława Jordan, Zbigniew Kraskowski, Marek Ruciński, Zdzisław Lipski, Jadwiga Adamiec.

Instruktorki: pielęgniarek - Maria Bar, położnych - Anna Tuta, Stanisława Pawluk.

W październiku 1999 roku dyrektorem szpitala została mgr Barbara Świętoń. Wprowadzenie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym spowodowało pod względem ekonomicznym ewidentne zmiany w funkcjonowaniu szpitala. Opracowany program naprawczy uwzględniał przede wszystkim restrukturyzację zatrudnienia oraz podjęcie decyzji zmierzającej do dostosowania struktury organizacyjnej do aktualnych potrzeb. Ograniczono liczbę łóżek szpitalnych do 150. Zlikwidowana została szkoła rodzenia, poradnia przedmałżeńska, poradnia medycyny szkolnej oraz działalność lekarska i pielegniarska w Domu Małego Dziecka w Wałbrzychu. Przeniesiono działalność poradni specjalistycznych do budynku "laboratorum". W wyniku dalszych zmian finansowania w służbie zdrowia oraz wprowadzonych reform ubezpieczeniowych w czerwcu 2000 roku przedstawiono zamierzenia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego wobec szpitala: tj. likwidacja łóżek szpitalnych (z dniem 1 stycznia 2000r. wynosiła już 120) a przede wszystkim przeniesienia usług medycznych do remontowanego budynku po byłym oddziale wewnętrznym szpitala nr 2 w Wałbrzychu. Brak zgody na propozycje Urzędu Marszałkowskiego spowodowało dalsze pogorszenie się trudnej sytuacji ekonomicznej szpitala. Opory pracowników łącznie ze strajkiem głodowym doprowadziły do podjęcia radykalnych kroków przez władze założycielskie. W kwietniu 2003 roku w trakcie jeszcze trwajacych protestów, przyjęto opracowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskego program restrukturyzacji organizacyjnej i finansowej lecznictwa zamkniętego regionu wałbrzyskiego.

W lipcu 2003 roku podjęto decyzję o przeniesieniu usług szpitalnych i ambulatoryjnych do nowego wyremontowanego pawilonu przy ul. Batorego 4 w Wałbrzychu. Dokonana została redukcja liczby łóżek do 83 przy zachowaniu struktury organizacyjnej oddziałów szpitalnych. Restrukturyzacji uległy tylko działy pomocnicze i obsługi szpitala, których funkcje w nowej formie podjęły komórki organizacyjne Szpitala im. Sokołowskiego i im. Batorego w Wałbrzychu. Z dniem 1 stycznia 2006 roku planuje się połączenie trzech wałbrzyskich szpitali w jedną strukturę organizacyjną.

Obecnie w Specjalistycznym ZOZ nad Matką i Dzieckiem funkcjonują następujące oddziały, poradnie specjalistyczne, pracownie diagnostyczne i terapeutyczne:

I. Oddział Neurologii Dziecięcej - ordynator dr Elżbieta Badora.

II. Oddział Alergologii Dziecięcej - ordynator dr n. med. Maria Szaparewicz-Stępniewska

III. Oddział Obserwacyjno-Zakaźny Dziecięcy - ordynator dr Bożena Kiewra

IV. Oddział Pediatryczny - ordynator dr Elżbieta Mandzyn, która pełni również funkcję Lekarza Naczelnego Szpitala

V. Oddział Patologii Noworodka i Niemowlęcia - ordynator dr Zdzisława Maleńczak

VI. Oddział Intensywnej Terapii Dziecięcej - ordynator dr n. med. Krystyna Madeła

VII. Przychodnia Specjalistyczna z poradniami:

a) Poradnia Neurologiczna dla Dzieci

b) Poradnia Nefrologiczna dla Dzieci

c) Poradnia Alergologiczna dla Dzieci

d) Poradnia po Chorobach Zakaźnych dla Dzieci

VIII. Pracownia Radiodiagnostyki Obrazowej

IX. Pracownia Ultrasonografii

X. Pracownia Spirometrii

XI. Pracownia Elektroencefalografii

XII. Dział Rehabilitacji Dziecięcej

Funkcję Dyrektora Naczelnego Szpitala od dnia 1 lipca 2003 roku pełnił dr n. med. Roman Szełemej.